Parlamentuko Osoko Bilkurak onetsi egin du gaur Nafarroako Energia-trantsizioaren Agentzia (ATENA) arautzen duen Foru Legea. Enpresa-entitate publikoa da, 4/2022 Foru Legearen aginduari jarraituz eratua, eta xede du eredu jasangarri bat lortzen laguntzea, energia berriztagarrietan, sorkuntza banatuan eta autokontsumoan oinarritua. PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Contigo-Zurekinek alde bozkatu dute, UPNk eta PPNk abstenitu dute eta Talde Mistoak eta atxiki gabekoak aurka bozkatu dute.

Helburua da Nafarroako Gobernuak sustatutako legea klima-aldaketaren eta haren ondorioen aurkako borrokarako tresna izatea, eta, orobat, haren bidez, efizientzia-, kudeaketa- eta aurrezpen-jarduerak sustatu eta gauzatzea, energia-trantsizioaren alorreko foru- eta estatu-konpromisoak betetzeko behar diren azterlanak eta analisiak barne hartuta.

Xede horrekin, eta Nafarroa aitzindari izan dadin energia-sektoreko jakintzari eta berrikuntzari dagokienez, erakunde-esparru guztietan ekimen publikoa sustatuz besteak beste, azpimarratzen da nafar populazioaren energia-subiranotasuna sustatzeko asmoa dagoela. Horretarako, pizgarriak emanen dira ekoizpen eta sorkuntza banaturako, bai eta berriztagarrien autokontsumorako ere (eolikoa, fotovoltaikoa, eguzki-energia termikoa, biomasa, geotermia eta beste batzuk), 0 km-ko energia orokortzeko ahaleginak eginez horrela.

Energia-trantsizioaren Agentzia berriari esleitutako eginkizunen artetik, nabarmentzekoa da Nafarroako Energia Plana proposatu, diseinatu eta lantzeko eginkizuna, bai eta hori osoki gauzatzeko egin beharreko ekintzak ere. Orobat, laguntza eman beharko du Nafarroako energia-azpiegituren planen diseinuan eta jarraipenean.

ATENAren ardura izanen da, orobat, Nafarroan honako hauen ezarpena sustatu eta kudeatzea: energia berriztagarria ekoizteko, autokontsumorako eta sorkuntza banaturako sistemak, energia biltegiratzeko edo kudeatzeko sistemak, ibilgailu elektrikoak kargatzeko sistemak, mugikortasun jasangarriko proiektuak eta antzeko beste batzuk.

Bere helburuak betetzeko, zuzeneko inbertsioak eginen ditu edo mailegu, abal nahiz bestelako tresnen bidez lagunduko ditu entitate publikoek egindako inbertsioak. Entitate pribatuen inbertsioei dagokienez, lehentasuna emanen zaie irabazi-asmorik gabeko entitateek egindakoei, eta, horien artetik, energia-komunitateek egiten dituztenak dira azpimarragarrienak.

Erabaki da ezen entitate pribatuei laguntza ekonomikoa emateko, horiek “irabazi-asmokoak izan edo ez”, beharrezkoa izanen dela “ekonomia- eta finantza-bideragarritasunari buruzko txostena izatea, Sodena enpresa publikoak egina, zeina jarduera arriskutsuetan espezializatuta baitago”. Berme bera ezartzen da, eta arrazoi berengatik, ATENAk ezartzen ahal dituen “finantzaketa-sistema berritzaile”-etarako.

Beste alde batetik, ATENAren asmoa da argindarra lehia askeko araubidean komertzializatzeko merkataritza-sozietateak sortu edo horietan parte hartzea; autokontsumo-instalazioen energia-soberakinen salmenta kudeatzea; kontsumoari buruzko datuak bildu eta aztertzea; eta parte hartzea eskariaren kudeaketa adimentsuan eta sistema elektrikoaren beste zerbitzu batzuetan.

Agentziak sustatuko du, orobat, bere ekimenez edo sektore pribatuko beste enpresa batzuekin elkarlanean arituz, energiaren arloan Nafarroarentzat aitzindariak edo estrategikoak diren proiektuen garapena. Era berean, honako hauez arduratuko da: energia-aurrezpen eta -efizientzia eta energiaren kudeaketa adimentsua bultzatzeko ekintzak proposatu, erabaki eta gauzatzeaz; energia berriztagarrien erabilera bultzatzeaz autokontsumorako eta sorkuntza banaturako, modu jasangarrian kudeatuz tokiko baliabideak eta baliabide berriztagarriak; eta garraiobide elektrikoen eta zero isurketako ibilgailuen erabilera sustatzeaz.

Horri dagokionez, azpimarratu behar da ATENAk arreta berezia jarriko duela sektore publikoko energia-kudeaketan; laguntza teknikoa emanen die Nafarroako administrazio publikoetako kontratazio-unitateei, energiaren erabilera arrazionalizatzeko programak landuko ditu eta energia-baliabide berriztagarrien aprobetxamendua sustatuko du esparru horretan.

Agentziak energiaren kudeaketa adimentsua sustatuko du, honako hauek sustatuz horretarako: garraio elektrikoa, energia berriztagarriak, hiri adimentsuak (smartcities) eta elektrizitate-banaketarako sare adimentsuak (smartgrids); hori guztia energia-aurrezpena areagotzeko eta emisioak murrizteko helburuz.

ATENAk tokiko energia-komunitateak sustatuko ditu, eta aholku emanen die halakoak eratzeko interesa duten pertsonei eta erakundeei. Ildo beretik, energiaren alorreko aholkularitza-zerbitzua eta laguntza teknikoa emanen die administrazio publikoei, eta prestakuntza espezializatua emanen die profesionalei. Laguntza teknikoa emanen die toki-entitateei, klimarako eta energia jasangarrirako ekintza-plan propioak idazteko, exekutatzeko eta berrikusteko.

Agentziak jarduketa eta inbertsio publikoak eta pribatuak sustatuko ditu karbono-dioxidoaren xurgapenaren arloan, karbono-hustubideen babes eta hobekuntzaren arloan eta klima-aldaketarako egokitzapenaren arloan. Jarduketak eta inbertsio publiko eta pribatuak sustatuko ditu, I+G+b proiektuetan, energia-trantsizioaren eta klima-aldaketaren kontrako borrokaren alorrean.

Beste alde batetik, bere egitekoa da, orobat, herritarrei zuzendutako informazio- eta sentsibilizazio-kanpainak egitea. Agentziak proposatzen dituen energia-proiektuak herritarren parte-hartzera irekita egonen dira, bai diseinuan bai finantzaketan.

Testuinguru horretan, aurreikusten da administrazio publikoen arteko lankidetza-hitzarmenek gehienez ere 30 urteko indarraldia izanen dutela, zerikusia dutenean energia berriztagarriaren sorkuntzarako, energia-biltegiratzerako edo karbono-xurgapenerako proiektuekin.

Gainera, azpimarratzen da botere publikoak, herritarrak, enpresak, irabazi-asmorik gabeko erakundeak eta enpresari-elkarteak behartuta egonen direla Agentziarekin lankidetzan aritzera eta energia-trantsiziorako politikak exekutatzeko beharrezkoak diren datu estatistikoak hari ematera, ezartzen diren formatuei eta konfidentzialtasun-irizpideei jarraituz.

Era berean, ahalmena ematen zaio Nafarroako Enpresa Korporazio Publikoari (NEKP) goi-mailako kontrol-, ebaluazio- eta tutoretza-eginkizunak gauzatzeko ATENAren gain. 8/2009 Foru Legearen 2. artikuluaren 1b eta 2 apartatuetan finkatuta daude eginkizun horiek, alderdi teknikoei eta finantzaketakoei dagokienez.

Gainera, xedatzen da Nafarroako Gobernuak ATENAren estatutuak eta hasierako jarduketa-plana onetsi beharko dituela urtebeteko epean.

Kontrol-mekanismoei dagokienez, eta Energia-trantsizioaren Agentziaren “gardentasuna, kontu-ematea eta efizientzia” bermatze aldera, Nafarroako Gobernuak “urtero” aurkeztu beharko dizkio Nafarroako Parlamentuari (idatziz, dagokion Batzordean) kudeaketa-memoria eta hurrengo ekitaldirako jarduketa-plana. Eta berehalakoan aurkeztu beharko du, aurkezpen modura, Hasierako Jarduketa Plana.

Behin irizpena emanda, eta hura Osoko Bilkuran onetsia izan ondoren, NAOn argitaratu eta biharamunean jarriko da indarrean Nafarroako Energia-trantsizioaren Agentzia (ATENA) arautzen duen Foru Legea.

• https://parlamentodenavarra.es/eu
• Foru-lege proiektua (5. NPAO, 2025-01-24koa)
• Zuzenketak (21. NPAO, 2025-02-25ekoa)
• Irizpena (37. NPAO, 2025-03-26koa)